Oss

Verbijsterend en onheilspellend was het. De vastberaden toon waarmee de VVD in haar bijdrage tijdens de algemene beschouwingen in de Osse gemeenteraad pleitte voor een “zo snel mogelijke” sluiting van Museum Jan Cunen en het stadsarchief. En voor een “fikse korting” op andere culturele iconen, zoals De Lievekamp en De Groene Engel, met mogelijk eveneens sluiting tot gevolg. Dergelijke kortzichtigheid zal funest zijn voor Oss, en niet alleen voor het culturele leven.

Dat er vanaf 2014 door toedoen van de grote graaiers en speculanten opnieuw bezuinigd moet worden is helaas een feit. En ook dat deze nieuwe bezuinigingsronde voor Oss een fors bedrag betreft van € 7,5 tot 12 miljoen. Maar dat rechtvaardigt niet de inzet van de sloophamer in de culturele sector, zoals de liberalen voorstaan. Een sector waarin bovendien door het kabinet-Rutte al flink is gesneden.

Juist de liberalen van de VVD, en hun coalitiegenoten die de ideologie van deze partij min of meer omarmen, zouden toch moeten weten hoe belangrijk culturele voorzieningen zijn voor het imago en vestigingsklimaat van een stad. Cultuur is een van de zaken waarmee een stad zich in een wereld van harde concurrentie kan onderscheiden van andere plaatsen en zijn aantrekkelijkheid kan vergroten, zowel richting bedrijven als burgers. Ondernemers letten al lang niet meer alleen op grondprijzen wanneer zij zich ergens willen vestigen. Vooral bedrijven die het moeten hebben van creativiteit en kennis vestigen zich in steden met uitstraling, plaatsen die voor hun werknemers aangenaam en uitdagend zijn om in te wonen en waar zij hun klanten met trots kunnen ontvangen. De culturele voorzieningen in Oss, met Museum Jan Cunen voorop, zetten onze stad letterlijk op de kaart. Een kaalslag onder deze instellingen zal het Osse vestigingsklimaat zonder twijfel doen verslechteren. Gegeven het feit dat andere gemeenten miljoenen steken in citymarketing zou het volgen van de Osse VVD-agenda niets minder dan een strategische en economische blunder betekenen.

Tegen de achtergrond van mogelijk nieuwe gemeentelijke herindelingen is de sluitingsdrang van de Osse VVD nog onbegrijpelijker. De liberalen dromen openlijk van een groter Oss, een gemeente met meer dan 100.000 inwoners conform de orders van het kabinet-Rutte II. Maar wat voor kleurloze 100.000-plus-gemeente wordt Oss zonder museum en archief, en wellicht zonder cultuurpodium en schouwburg? Een groot dorp dat stappen terug in de tijd heeft gezet, omringd door kleinere dorpen.

Niet alleen voor potentiële inwoners, ook voor mensen die al in Oss wonen vervullen Museum Jan Cunen en het stadsarchief - naast een op zichzelf al waardevolle culturele functie - essentiële andere maatschappelijke functies. We leven in een tijd van extreme individualisering en onzekerheid, waarin velen moeite hebben met het geven van betekenis aan het eigen leven en dat van anderen. Museum Jan Cunen en het stadsarchief blinken uit in projecten waarin de lokale geschiedenis centraal staan. Daarmee dragen zij op een niet te veronachtzamen wijze bij aan de vorming en onderhoud van een collectieve identiteit, het gevoel en besef samen met anderen een gemeenschap te vormen. Een gemeenschap die dynamisch is, een uniek verleden heeft, maar vooral ook een toekomst.

De sociale functie van de Osse culturele instellingen gaat nog verder. Zij vormen een onmisbare schakel in het onderwijs aan en de talentontwikkeling van onze jeugd. Museum Jan Cunen is niet alleen landelijk bekend vanwege zijn tentoonstellingen, maar ook zijn innovatieve aanpak van cultuureducatie. Het museum vervult een voorbeeld- en laboratoriumfunctie voor het hele land. Dat is geen bewering van de SP of het museum zelf, maar van de Raad voor Cultuur. Ook het stadsarchief, maar ook de Groene Engel hebben stevige banden met het lokale onderwijsveld en dragen daarmee bij aan een veelzijdige ontwikkeling van de Osse jeugd. Het leven bestaat immers uit meer dan alleen taal en rekenen.

Sluiting van culturele basisvoorzieningen zou niet alleen een enorm kwalitatief verlies zijn voor de gemeente op sociaal-cultureel, economisch en educatief gebied, maar zou ook ronduit neerkomen op kapitaalvernietiging. Het culturele landschap van Oss is in de afgelopen decennia zorgvuldig opgebouwd, dankzij de inzet van ontzettend veel menselijke energie en gemeenschapsgeld. Afbreken is makkelijk, opbouwen veel moeilijker. We moeten daarom durven voorbij de crisis te denken door onze culturele parels overeind te houden totdat de storm gaat liggen.

Oss is gewaarschuwd. De stoere, ‘desnoods-sluiten-we-de-boel’-taal van de VVD, de aanmoedigingen door de VDG (de scherpe uitspraken van de liberalen zouden goed zijn voor de discussie) en het recente onderzoek door het college naar de lokale culturele structuur laten zien dat er serieuze plannen worden gesmeed om het culturele veld tijdens de aanstaande bezuinigingsgolf nog harder te treffen dan tijdens de eerste bezuinigingsronde. De SP zal zich daar in en buiten de raad tegen verzetten. Daarbij zullen wij, zoals altijd, aantonen dat er ook andere keuzes zijn te maken. Er moet uiteraard bezuinigd worden, en de opgave is fors. Maar de botte bijl zullen wij niet hanteren, zeker niet richting onze culturele iconen.