Oss

De gemeenteraad van Oss heeft donderdag gesproken over de bezuinigingen. Als het aan coalitiepartijen VDG, VVD, CDA en PvdA ligt gaat er fors gesneden worden in het sociale beleid van de gemeente en in de cultuursector in Oss. Wat de regering Rutte landelijk doet, het pakken van de mensen die het wat minder getroffen hebben, gaat het Osse college in Oss kopieren. SP-fractievoorzitter Paul Peters trok fel van leer tegen de plannen om ouderen, chronisch zieken en mensen met een klein inkomen de rekening van de crisis te laten betalen. Lees hier het hele verhaal wat de Sp donderdag heeft gehouden in de gemeenteraad.

Voorzitter,

Oss staat, net als alle andere Nederlandse gemeenten, door de wereldwijde economische en financiele crisis voor enorme bezuinigingsopgaven. Dat betekent een periode van moeilijke keuzes, van spanning en onzekerheid, zowel voor de inwoners van Oss als de instellingen die in onze gemeente actief zijn. Onze beweegruimte is daarbij niet onbeperkt: het kader voor de gemeentelijke politieke keuzes wordt voor een belangrijk deel bepaald door de landelijke politiek. Overigens had het landelijke bezuinigingspakket volgens de SP niet van deze omvang hoeven te zijn en had het beter over een langere termijn uitgesmeerd kunnen worden. Recente meevallers bevestigen dat ook.

Dat voorstel van de SP heeft het niet gehaald. En ook inhoudelijk worden er door het kabinet Rutte / Verhagen / Wilders fundamenteel andere keuzes gemaakt dan wij zouden maken. Kille, keiharde, asociale en rechtse keuzes, dat karakteriseert het beleid van het kabinet. De veroorzakers van de crisis worden buiten schot gelaten en de rekening wordt neergelegd bij werkende armen, bijstandsmoeders, mensen met een arbeidsbeperking, kunstenaars en mensen die zijn aangewezen op zorg. Het rijkste kwart van de Nederlanders gaat er geen cent op achteruit - nee, de villasubsidie wordt gehandhaafd - terwijl de kwetsbaren in onze samenleving de armoede worden ingejaagd. Het tweede favoriet slachtoffer van het kabinet-Rutte is de cultuursector.

Voorzitter,

Ik kan mijn woorden met vele voorbeelden staven. De beperking van de toegang tot de WSW en Wajong, een enorme bezuiniging op het gemeentelijke re-integratiebudget, de verlaging van de bijstandsuitkering en introductie van de huishoudinkomenstoets, rijksbemoeienis met het gemeentelijke armoedebeleid, uitkleding van het basispakket van de zorgverzekering, enzovoorts. En steeds worden deze bezuinigingen gerechtvaardigd met een beroep op 'eigen kracht' en 'eigen verantwoordelijkheid', de inmiddels bekende mantra's van het kabinet-Rutte. Gezien de bezuinigingsaccenten van Rutte (zorg- , armoede-, sociaal en cultureel beleid) gaat het volgens de SP niet om een tijdelijke technische bezuiniging: nee, de crisis wordt aangegrepen voor een fundamentele verandering van onze samenleving, of met andere worden het doordrukken van de neoliberale agenda van 'ieder voor zich'.

Voorzitter,

Gistermiddag was ik in Den Haag, waar werkers in-, en patienten van de geestelijke gezondheidszorg in actie waren tegen de kabinetsplannen. Als je die mensen ziet en hoort dan moet je wel een ijskonijn zijn als dat je niet raakt. Hetzelfde had ik onlangs bij de acties van de mensen die in de sociale werkvoorziening werken en de mensen die hun PGB kwijtraken. Het zegt alles over dit kabinet, dat zij juist deze mensen als eerste pakken.

Voorzitter,

Het mooie aan het politieke bestel van ons land is dat we een gedecentraliseerde eenheidsstaat zijn. Dit houdt in dat het rijk over de politieke hoofdlijnen gaat, maar
dat gemeenten een grote mate van vrijheid hebben bij het maken van lokale keuzes. Desondanks kiest dit college ervoor om de landelijke liberale lijn door te trekken naar Oss: het wil fors bezuinigen op het sociale beleid en op de culturele instellingen. De bezuinigingsvoorstellen zijn daarbij ronduit mager onderbouwd, daar kom ik straks op, maar een tendens is zeker te ontwaren in deze voorstellen en deze is dat het college het kabinet na-aapt. Maar we hadden ook niets anders verwacht van een college dat bestuurt aan de hand van een liberaal coalitieprogramma waarin het woord 'solidariteit' 1 keer voorkomt en dat verder bol staat van termen als 'eigen kracht' en 'eigen verantwoordelijkheid'.

Tekenend is dat het college in het programma 'Maatschappelijke participatie' - op de gemeentelijke organisatiekosten na - de grootste prooi ziet van zijn bezuinigingsdrift. Dat is het programma dat de zorg voor ouderen en mensen met een beperking en het minima- en armoedebeleid in zich herbergt. 2 Miljoen wil het college hier weghalen. Die keuze van het college heet sociale afbraak voorzitter, ofwel de rekening neerleggen bij mensen die deze crisis niet hebben veroorzaakt.

In totaal wordt € 1 miljoen bezuinigd op de WMO, onder meer op individuele voorzieningen en hulpmiddelen en op vervoersvergoedingen. Maar ook voor tonnen op activiteiten voor ouderen. Hoewel bekend is dat de doelgroep van de WMO vooral bestaat uit minima, wordt tot overmaat van ramp ook nog een eigen bijdrage ingevoerd die € 200.000,- moet opleveren. Over het stapelen van maatregelen gesproken voorzitter... Dit is volgens de SP niet de manier waarop de overheid moet omgaan met ouderen, gehandicapten en chronisch zieken.

Ook hier heeft het college zich laten inspireren door het kabinet-Rutte. Verhullend taalgebruik moet de pijn die zonder meer gaat komen maskeren. De plaat blijft weer
hangen bij de termen 'eigen kracht' en 'zelfredzaamheid'. Maar de overheid moet juist investeren in mensen zodat zij volop mee kunnen doen in de maatschappij. Dat
investeren wordt in de termen van het college beperkt tot de 'kwetsbaren' en regelmatig ook tot 'de meest kwetsbaren', ook in het opbouwwerk. Dat is wel een heel makkelijke vluchtroute. 'Kwetsbaar' is een nietszeggende term waarmee het college de bezuinigingen wil goedpraten. Het college komt niet verder dan de kwetsbaren te definiëren als groepen waar 'meerdere risico's samenkomen'. De SP daagt het college uit om helder te maken wie de mensen zijn die 'echt' de steun van de overheid nodig hebben, waar de grens tussen kwetsbaar en niet-kwetsbaar ligt, hoe groot deze groep mensen is en waar ze wonen. Uit de brieven van Vivaan en RIGOM blijkt dat deze instellingen hierover andere opvattingen hebben dan het college.

Voorzitter,

Natuurlijk zijn wij als SP voor een efficient WMO-beleid waarin goed wordt gekeken naar wat ouderen en gehandicapten zelf kunnen regelen. Maar dit college vertrekt vanuit een duidelijk andere visie, vanuit een niet-sociale snoeigedachte. Vanuit de aanname dat er mensen gebruik maken van voorzieningen die zij eigenlijk niet nodig hebben omdat ze niet kwetsbaar zouden zijn. Het Osse WMO-beleid - door de gemeenteraad vastgesteld - is echter nooit een weggeefwinkel geweest, er is altijd kritisch getoetst zowel bij de beleidsvorming als de toekenning van voorzieningen. Juist om mensen in staat te stellen om mee te doen. En met dat WMO-beleid heeft Oss de afgelopen jaren hoog gescoord.

Voorzitter,

Dit collegebeleid gaat ervoor zorgen dat de groep kwetsbaren zal groeien en nog kwetsbaarder zullen worden. En dan moet de klap van de decentralisaties vanuit de AWBZ nog komen. Die gaat namelijk ook gepaard met een fikse financiele korting. Gaan we dan weer de oplossing zoeken in het verder verkleinen van de doelgroep en dit verhullen met nieuwe taalkundige constructies? Gaan we dan de term 'extreem kwetsbaren' introduceren? De SP verwerpt de bezuinigingen op de WMO en zal zich met kracht hiertegen verzetten.

Voorzitter,

Wat betreft het armoede- en minimabeleid stelt het college dat de uitgaven op het huidige niveau zullen worden gehandhaafd. Maar dat is niet waar. Voorgesteld
wordt om de kerstpakketten voor minima af te schaffen, evenals de minimapas voor de Taxihopper. Over die kerstpakketten horen we wel eens bagatelliserende geluiden van politici die de gedachte erachter blijkbaar niet willen zien. De gedachte is om mensen die van een minimaal inkomen rond moeten komen in die donkere dagen de concrete solidariteit te tonen van de gemeenschap. Solidariteit is niet alleen een socialistische, maar ook een christen-democratische waarde. Maar het laatste geldt in Oss blijkbaar niet meer. Het college had trouwens ook iets anders kunnen voorstellen: de kerstpakketten afschaffen, maar de ton die daarvoor op de begroting staat behouden voor het armoede- en minimabeleid. Het beroep op dit beleid zal namelijk toenemen.

Het college presenteert de handhaving van het huidige niveau van het armoede- en minimabeleid, wat dus niet correct is, als een winstpunt. Maar het college zou pas echt getuigen van een sociale insteek wanneer uitgesproken zou worden dat het niveau financieel meegroeit met de doelgroep. De middelen zullen namelijk niet genoeg zijn om het huidige beleidsniveau staande te houden. Het college geeft zelf in de Voorjaarsnota aan dat het beroep op uitkeringen en op de bijzondere bijstand toeneemt. Het collegestandpunt leidt dus tot evenveel brood voor veel meer monden.

Alsof het kabinet-Rutte niet genoeg rampen veroorzaakt aan de onderkant van de arbeidsmarkt met bezuinigingen op de re-integratie , de WSW en Wajong, wil dit
college ook de ID-banen afbouwen. De dan onvermijdelijke gang naar de WW, en dan naar de bijstand betekent een catastrofe voor deze mensen en hun gezinnen. De SP zal tot het uiterste gaan om deze maatregel van tafel te krijgen. Het is toch pijnlijk om te zien, voorzitter, hoe de onderkant van onze arbeidsmarkt zich over de afgelopen decennia heeft ontwikkeld. Reguliere functies als die van schoolconcierge of portier zijn omgezet in gesubsidieerde banen, die straks wellicht vervuld zullen gaan worden door uitkeringsgerechtigden voor geen cent meer dan een uitkering. Het gaat dan niet meer om zelfontwikkeling en educatie om aan de bak te komen maar om dwangarbeid zonder perspectief.

Naast het sociale beleid, is ook de cultuur het haasje. Het college wil ruim 600.000 euro bezuinigen op onze culturele parels als Jan Cunen, De Lievekamp, De Muzelinck, Het Stadsarchief, Groene Engel en bibliotheek. De cultuursector krijgt al van alle kanten zware klappen, zoals van het rijk en de provincie. Wij hopen dat de collegeklap niet de genadeklap wordt. Duidelijk is wel dat de voorgestelde bezuinigingen kortzichtig zijn. We weten dat de economische aantrekkelijkheid van een stad staat of valt met de kracht van culturele voorzieningen. Het vestigingsklimaat van Oss komt nu in gevaar, net als de kwaliteit van het aanbod en de werkgelegenheid in deze sectoren. De eerste ontslagen bij De Lievekamp zijn al gevallen. Het zijn niet alleen de grotere instellingen die gevaar lopen maar ook de
talloze amateurgezelschappen zoals toneelverenigingen, fanfares, enz. in onze gemeente waarvan heel veel in de kernen. Daar dreigen drastische contributieverhogingen van tientallen euro's per jaar.

Voorzitter,

De SP is niet blind voor de noodzaak om te bezuinigen. De cijfers liegen er niet om. De begroting moet sluitend zijn, punt uit. Maar politiek is kiezen, ook in moeilijke tijden. Wij passen ervoor om het Rutte-beleid te kopieren en vinden dat je de lokale beleidsruimte moet benutten om te redden wat er te redden valt op het gebied van zorg, cultuur en armoede- en minimabeleid. Wij kiezen niet voor sociale afbraak, zoals dit college doet. Dat betekent dat de SP minima, ouderen en mensen met een beperking wil ontzien, evenals de culturele sector. De afgelopen jaren is er hard gewerkt om van Oss een sociale gemeente te maken en daar mogen wij met elkaar trots op zijn. Ook op cultureel gebied heeft Oss zich de laatste jaren positief ontwikkeld. Als de bezuinigingsplannen van dit college doorgaan worden wij jaren teruggeworpen en is het nog maar de vraag of wat je afbreekt ooit nog terugkomt. De bezuinigingen moeten volgens de SP daarom ook veel meer gezocht worden
in de fysieke programma’s als onderhoud van wegen,straten en groen en fasering van plannen maar ook bijvoorbeeld in de bestuurskosten van raad en college.

Tot slot het proces, voorzitter.

Die verdient volgens ons niet de schoonheidsprijs, maar wel de prijs voor politieke ongemanierdheid. Voor ons als raad is door het college onvoldoende inzichtelijk gemaakt wat de argumentatie voor de afzonderlijke bezuinigingsvoorstellen is en, minstens zo belangrijk, wat de exacte gevolgen voor gemeente, burgers en instellingen zijn. We moeten het met een Excel-matrix van 5 A-4tjes doen. Dat is in de ogen van de SP ongehoord voorzitter! We staan aan de vooravond van historische bezuinigingen met ingrijpende gevolgen voor de Osse samenleving, en de raad moet het doen met tabelletjes met enkel bezuinigingsbedragen! Ook de beantwoording van de technische vragen van de SP en andere partijen is magertjes. Bijvoorbeeld op onze vragen over sociaal beleid worden geen concrete antwoorden gegeven, maar geantwoord met vage en ontwijkende woorden als 'het gaat om mogelijke (!) maartregelen', 'zal in de programmabegroting worden uitgewerkt', 'wordt nader bekeken' en 'onderzoek loopt nog'. Zo hoort het college de raad niet te faciliteren.

Het college lijkt de zaak nogal licht te nemen voorzitter, niet alleen richting raad maar ook richting instellingen. De brief van RIGOM aan de raad is in die zin symbolisch; de brief schreeuwt om een betere onderbouwing van de bezuiniging op het ouderenwerk en om antwoorden op allerlei onduidelijkheden die door het college zijn geschapen. Vivaan stuurt een brief waarin zij al in de eerste alinea hun beklag doen over de gebrekkige communicatie door het college en hun zorg uitspreken over een bezuiniging van 20%.
Ook de wijkraad Ruwaard en Dorpsraad Berghem, ja mijnheer den Brok, ook de dorpen beginnen zich te roeren, sturen brieven waarin zij aangeven zich grote zorgen te maken. Onze lokale omroep dreigt “op zwart” te gaan en van u horen wij niks. Er moet snel een korte termijn oplossing komen en ik roep u op om hierover met Omroep Maasland in overleg te gaan. Ook roep ik u op om met de scholen snel in overleg te gaan over het schoolzwemmen. De SP is voorstander van het schoolzwemmen maar u wilt het afschaffen. Ook hier is gebrekkige communicatie en heerst er verwarring over de ingangsdatum waardoor scholen nu al afgezegd hebben terwijl dat helemaal niet nodig is. Dit duldt geen uitstel voorzitter. Dit alles brengt de SP op de vraag wat het college eigenlijk heeft gedaan in de tijd tussen het coalitieprogramma en de voorjaarsnota?

Ik wil straks van het college exact horen hoe het tot nu toe doorlopen bezuinigingsproces is verlopen, hoe het college de raad gaat faciliteren richting definitieve besluitvorming en hoe de dialoog met de stad en dorpen zal worden gevoerd. De SP wil zo spoedig mogelijk - en niet twee weken voor de behandeling van de programmabegroting in november - precies van het college weten wat de bezuinigingen concreet gaan betekenen voor onze inwoners, onze verenigingen en onze instellingen. Hoeveel ontslagen gaan er vallen? Hoeveel moet de contributie omhoog? Welke taken kunnen instellingen niet meer doen en hoeveel mensen treft dat? Hoeveel gaan de Osse minima inleveren en hoeveel mensen betreft het? Welke bedragen moet iemand aan eigen bijdrage gaan betalen en over hoeveel mensen hebben wij het? Voorzitter, zo kan ik nog wel even doorgaan maar ik neem aan dat het college begrijpt wat ik bedoel. Ik wil een motie indienen over het proces. (MOTIE).

Voorzitter,

Tot slot.

Het college wil dat de raad uitspraken doet over een nog niet ingevuld bezuinigingsbedrag van € 1,2 miljoen. Dat is vreemd, omdat het college als dagelijks bestuur een veel beter zicht heeft op de financiële huishouding van de gemeente. Ook hier geldt dat de facilitering van de raad minimaal is. Wij gaan nu dan ook geen uitspraken hierover doen. Het college moet zijn huiswerk eerst maar eens goed doen. Voorzitter ik geef u deze Voorjaarsnota daarom terug. Zodra het huiswerk gedaan is praten wij graag verder.