Oss

Op 7 november werd in de gemeenteraad de begroting voor de komende vier jaar behandeld. Hieronder kunt u de inbreng van de SP lezen.
Voorzitter,
Voor de zomer hebben we hier de voorjaarsnota besproken waarin een aantal forse en ingrijpende bezuinigingen werden aangekondigd. Wij hebben toen aangegeven dat er met ons te praten valt over de invulling van de bezuinigingen. We hebben alternatieven voorgedragen met als doel om de discussie aan te gaan, de verschillende mogelijkheden te onderzoeken en zo te komen met maatregelen die een breed draagvlak hebben in deze raad. Wij hebben onze nek uitgestoken, een handreiking gedaan naar het college. Taal noch teken van de coalitiepartijen was daarna ons deel. Sterker nog, er is met deze begroting nauwelijks een letter veranderd in de voorstellen in de voorjaarsnota.

De discussies van voor de zomer zijn voor Piet Snot gevoerd.
Vlak na de presentatie van de programmabegroting meldt wethouder van Loon dat hij Oss goed door de crisis heeft geleid. Er zijn volgens hem geen aanvullende bezuinigingen nodig, de voorzieningen in de gemeente worden in stand gehouden. Hieruit spreekt een onvoorstelbare arrogantie en het is een feitelijk onjuiste beschrijving van de werkelijkheid. Maar daar heeft deze wethouder wel meer last van.
In eerdere jaren is er door dit college voor miljoenen bezuinigd op het sociale beleid en cultuur. Ook met deze begroting dreigen voorzieningen onherstelbaar te worden beschadigd of helemaal te verdwijnen. Van wat weggaat, komt het meeste nooit meer terug. Als je Oss echt over de crisis wil tillen zet je ook in op het behoud van culturele voorzieningen, sportaccommodaties die betaalbaar blijven en groen in de wijken. Gerichte bezuinigingen die de mogelijkheid van een wederopbouw van de voorzieningen in betere tijden mogelijk maken.
Iedereen hier is er van doordrongen dat we een sluitende meerjarenbegroting moeten kunnen presenteren. Het is in onze ogen ook verstandig dat meevallers mede worden gebruikt om toekomstige tegenvallers op te vangen en om noodzakelijke investeringen te doen. Maar met deze programmabegroting worden we geconfronteerd met de onomkeerbare effecten van een aantal maatregelen. Dit college neemt fundamenteel verkeerde beslissingen waardoor Oss zwaar gehavend uit de crisis zal komen.

Bij de presentatie van de programmabegroting bleek er een enorme incidentele financiële meevaller van 7,3 miljoen euro te zijn voor Oss. Drie miljoen euro van de meevaller wordt gebruikt ter versterking van de algemene reserve. Wij zijn er voorstander van dat deze reserve op orde blijft. Zeker in het licht van verschillende transities waar we mee te maken krijgen is de noodzaak van een gezonde algemene reserve sterker dan ooit. Waar wij bezwaar tegen hebben is dat er te pas en te onpas oneigenlijk gebruik wordt gemaakt van deze reserve. Bij de behandeling van de herindeling met Maasdonk hebben we daar al op gewezen.
Een grootste aanslag op de reserve dreigt met de suggestie van de crisiswethouder om uit de algemene reserve de 1 miljoen te betalen voor het wegbezuinigen van het museum. Een fors bedrag waar meer mee te doen valt als het gaat om het cultuurbeleid.
De mantra in deze raad is altijd geweest om de OZB onder het landelijke gemiddelde te houden. Nu hebben wij er geen bezwaar tegen om de lastendruk zo laag mogelijk te houden, maar het moet geen doel op zich worden. Ons OZB tarief voor niet-woningen is het laagste in de regio en zit met 0,32% ruim onder het landelijk gemiddelde van 0,39%. Hier zit naar onze mening nog financiële ruimte om te benutten. Dit levert voldoende financiële lucht op om Oss crisisbestendiger te maken.

De economische crisis waar we nu al enkele jaren mee te kampen hebben hakt er hard in. Dat ervaart bijna iedereen aan den lijve of in zijn omgeving. In de ogen van de SP gaat het niet alleen om een financiële en economische crisis, maar ook om een ideologische crisis van het neoliberalisme. Het is dan verbazingwekkend om te zien dat de crisis met neoliberale middelen wordt bestreden. Het heil wordt nog steeds gezocht in de eigen verantwoordelijkheid van mensen, uitholling van de publieke sector en nog meer marktwerking, in plaats van een verdere uitbouw van de georganiseerde solidariteit tussen mensen: tussen jong en oud, tussen werkenden en werklozen.

De veroorzakers van de crisis hebben overigens weinig te klagen. Gegraaid en geroofd hebben ze, de speculanten, de bankwereld, enz. Sommigen onder hen, zoals "de bank met ideeën", hebben hun roofzucht zelfs jarenlang schaamteloos bedekt met een idealistische sluier. Maar de slachtoffers van dit gegraai zijn talrijk, voorzitter.

Neem de minima. De afgelopen decennia hebben mensen met een laag inkomen al fors aan koopkracht moeten inleveren. De crisis heeft hun positie nog verder verslechterd: de armoede en schuldenproblematiek in Oss en in de rest van het land nemen fors toe. De Kinderombudsman geeft aan dat momenteel 1 op de 9 kinderen in Nederland in armoede leeft. De Kinderombudsman roept gemeenten op om het minimabeleid zo in te richten dat participatie via sport, cultuur, zwemmen en vervoer mogelijk wordt en blijft voor gezinnen met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. In Oss kennen we de regeling Meedoen Is Belangrijk die in deze participatiemogelijkheden voorziet. De inkomensnorm voor deze regeling is eind 2011 verlaagd naar 110%. Echter, het rijk heeft recent bepaald dat gemeenten voor declaratiefondsen als Meedoen Is Belangrijk de inkomensnorm weer zelf mogen bepalen. Bovendien, vanaf 2014 gaan gemeenten structureel extra rijksmiddelen ontvangen om de aanpak van armoede en schulden te intensiveren.

Voorzitter, de SP heeft niet de illusie een complex probleem als armoede met enkele ingrepen uit te kunnen bannen. Maar de gemeente kan wel een belangrijke rol spelen in het terugdringen van de armoede en schulden. Zo vinden we dat de inkomensnorm van de regeling Meedoen Is Belangrijk per 2014 weer op het oude niveau - 120% van het sociaal minimum - moet worden gebracht. Dit betekent een verruiming van de deelnamemogelijkheden aan de samenleving van 1.200 minimahuishoudens extra. Tegelijkertijd vinden we dat het Osse minimabeleid offensiever en integraler moet. Er moet meer ingezet worden op de preventie van armoede en schulden, op het eerder signaleren van financiële problematiek en op de inzet van vrijwilligers die bijvoorbeeld mensen kunnen begeleiden die hun thuisadministratie niet op orde weten te krijgen. Minstens net zo belangrijk is het bereik van de doelgroep. Het college moet echt actie ondernemen om de doelgroep maximaal te bereiken. Het is niet uit te leggen dat de gemeente midden in een heftige crisis 3 ton overhoudt op het minimabeleid, zoals in 2012 is gebeurd.

Voorzitter, de SP wil dan ook de volgende motie indienen, en tot onze vreugde mede namens alle andere fracties van de gemeenteraad [MOTIE AANPAK ARMOEDE EN SCHULDEN].

Voorzitter,
Wat op ons afkomt op het sociale domein is niet mals. Verantwoordelijkheden van andere overheden op het gebied van de volwassenenzorg, arbeidsmarktbeleid en jeugdzorg worden gedecentraliseerd richting gemeenten. Dit gaat in een dusdanig hoog tempo (binnen een jaar vanaf nu moet alles gerealiseerd zijn), welke volgens de SP onverantwoord is. Als je je realiseert dat het voor deze regio al heel moeilijk is om zoiets als de belastingsamenwerking soepel te laten verlopen (zie het geblunder bij de BSOB), besef je pas hoe risicovol deze operatie is. Maar ook met de miljoenenbezuinigingen die met de decentralisaties gepaard gaan loopt Oss, net als andere gemeenten, forse financiële risico's. Daarom vinden wij het niet verantwoord om, zoals in de begroting wordt voorgesteld, 2 ton te bezuinigen op de post WMO ondersteunende begeleiding en daarmee ook nog eens te beginnen in 2015, het eerste jaar waarin de gemeente verantwoordelijk wordt voor de uitvoering van de decentralisaties. En laten we niet vergeten dat dit college al in zijn eerste jaar ruim 2 miljoen heeft bezuinigd op het sociale domein.

Maar voorzitter, de neoliberale crisis eist meer slachtoffers. De werkloosheid loopt hard op. Iedereen kent wel minstens één persoon die de afgelopen periode zijn of haar baan is kwijtgeraakt en daarmee in een onzekere situatie is beland. Heel veel Ossenaren maken zich zorgen en zijn bang ook hun baan te verliezen of als dit al is gebeurd niet snel meer aan het werk te komen. Meer dan begrijpelijk. En deze problematiek speelt vooral in onze gemeente. De werkloosheid in Oss loopt tegen de 10%; alleen Helmond en Eindhoven doen het in Brabant slechter dan Oss. In deze situatie zou het streven "Banen, banen en nog eens banen" moeten zijn. Maar wat doet het college? Een hilarische ambitie vaststellen van welgeteld 163 banen erbij tussen 2012 en 2017, ongeveer 30 banen per jaar. Dat is nou ambitie! Een hele reeks van instrumenten en maatregelen wordt daarbij opgesomd: 1,2 miljoen van de eenmalige meevaller wordt gestoken in de reserve economie, de loftrompet wordt gestoken over schimmige regionale samenwerkingsverbanden als de 5 sterren regio, de 5 sterren NO Brabant Werkt en termen als Agro&Food worden ook flink gebezigd. "Gooi flink wat Engelstalige termen in de tekst, want dat komt daadkrachtig over", lijkt het college te hebben gedacht.

Voorzitter, wij weten dat er ook succesvolle initiatieven lopen om de werkloosheid aan te pakken. Voorbeelden daarvan zijn de Startersbeurs voor jongeren en de werkschool. Maar wat we volgens de SP vooral nodig hebben de komende jaren is echte, enthousiasmerende ambitie en een doordachte en samenhangende aanpak. Die missen we. Daarom roepen wij het college dan ook op om uiterlijk in het eerste kwartaal van volgend jaar een Integraal Banenplan op te stellen waarin alle acties van de domeinen economie, regionale samenwerking en arbeidsmarktbeleid in rij en gelid zijn gezet en voorzien zijn van ambitie en visie. Dan kunnen we als raad ook in een context die er echt toe doet eindelijk spreken over de meerwaarde van de 5 sterren regio.

En dan het museum en archief. Een uitglijder in de voorjaarsnota van en nu een misser in de begroting. De voorgestelde bezuiniging van 800.000 heeft veel kritiek opgeroepen. Pijnlijk is duidelijk geworden dat daar geen enkele visie aan ten grondslag heeft gelegen. Het ging alleen over organisatie en geld, niet over de inhoud. Het plan voor sluiting van het museum lag al klaar, alsook het plan om het voltallige personeel van museum en archief ontslag aan te zeggen. Verbazing, woede en ontreddering waren het gevolg. Het antwoord van de Raadhuislaan was grote stilte, van de wethouder en van de coalitie. Wellicht met in het achterhoofd de spreuk: wie geschoren wordt moet stilzitten. Daarna begon het grote terug krabbelen. Ontkennen dat het de bedoeling was om het museum te sluiten, kritiek uiten op het museum, terwijl tot nu toe het museum geroemd werd om zijn kwaliteit. Nota bene nog in het nu nog geldende beleidskader cultuur. En vooral zelf buiten schot blijven onder de uitvlucht: er moet maar eens grondig onderzocht worden hoe de communicatie zo heeft kunnen verlopen. Fouten maken kan iedereen gebeuren, maar het is o zo moeilijk om in de politiek fouten toe te geven. Voor de SP is het glashelder geworden uit de door ons opgevraagde achterliggende stukken. Het college koerste op sluiting van het museum en is daar later na publicatie van de voorjaarsnota onder invloed van de forse kritiek op teruggekomen. Maar de bezuiniging van 8 ton blijft gehandhaafd. De extra kosten die daarmee gemoeid zijn van 1 miljoen euro vinden we niet terug in de voorjaarsnota noch deze begroting. Onderhand verwachte wij eens van de wethouder dat hij de hand in eigen boezem steekt en excuses maakt aan allen die hij de stuipen op het lijf heeft gejaagd. Toegegeven, een eerste beweging in die richting heeft de wethouder gemaakt in de commissie, waarop hij zei een einde te gaan maken aan de zogenaamde radiostilte en raadsleden eerder had moeten betrekken. Maar de mea culpa, voorzitter, moet uitgesproken worden over alle communicatiefouten in het proces.
Ondertussen loopt er ook een ander traject dat wellicht weer perspectief gaat bieden voor museum en archief. Gestart in alle beslotenheid en inmiddels in alle openbaarheid. Met de creatieve inhoudelijke inbreng van Gerard Rooijakkers, de oud museumdirecteuren en oud-Ossenaar professor Micha de Winter. Allemaal bewogen en vakkundige mensen die wel perspectief zien in museum en archief. Ze waren eerder allemaal aanwezig op protestbijeenkomsten tegen de voorgenomen bezuinigingsplannen. Protesteren en vervolgens perspectief bieden tekent de flexibiliteit van deze mensen. Wethouder van Loon heeft er inmiddels zijn waardering over uitgesproken Wethouder van Loon toon nu eindelijk ook eens uw flexibiliteit. We hebben bij de presentatie van de museumvisie onlangs in Villa Constance duidelijk gehoord dat een museum van kwaliteit niet kan zonder een professionele aanpak en dat een bezuiniging van 500.000 euro daarom onhaalbaar is. Naar onze inschatting moeten we eerder denken in de richting van 200.000 euro. Wij verwachten van de wethouder een inspanningsverplichting voor een reëel financieel perspectief voor museum en archief, bijvoorbeeld in de vorm van een minder rigoureuze bezuiniging of een financiële injectie om verzelfstandiging ook echt mogelijk te maken. Anders blijven zijn lovende woorden zonder betekenis. Komt er geen toezegging in een of andere vorm dan dienen wij een motie in.

Bij de presentatie van de voorjaarsnota zijn de plannen om de huurprijzen van de sportvelden met 120% te verhogen bij de clubs ingeslagen als een bom. In een tijd dat steeds meer mensen steeds minder te besteden hebben neemt het college een maatregel waarmee de sportclubs gedwongen worden tot flinke contributieverhogingen. Een gemiddelde contributieverhoging van 35 euro per sporter. Sporten is belangrijk voor de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van kinderen.
Bij de voetbalverenigingen alleen al zijn ruim 10.000 sporters actief zijn. Bij de andere veldsporten zijn nog eens een paar duizend mensen actief. 70% procent daarvan bestaat uit jeugdspelers. Dat betekent dat de bezuinigingen met deze maatregel voor het grootste deel bij de jeugdsport wordt neergelegd. De plannen van het college zijn onverantwoord en niet uit te leggen aan al die mensen die streven naar het meer laten bewegen van onze jeugd.
In de toelichting bij dit bezuinigingsvoorstel zegt het College “de hogere kosten voor gebruikers leiden mogelijk tot minder sportdeelname. Daardoor kunnen verenigingen te maken krijgen met zowel hogere kosten als lagere inkomsten (minder leden, sponsors, reclame), wat hun financiële
positie verzwakt. Dit kan het voortbestaan van sommige verenigingen bedreigen.” En met droge ogen verklaart de wethouder van financiën dat Oss goed door de crisis wordt geloodst. Wij doen hier de oproep om deze bezuinigingsmaatregel te verzachten. Wij willen de voorgestelde bezuiniging vanaf 2017 uitsmeren over drie jaar. Daarnaast willen we de mogelijkheden voor de verenigingen om inkomsten te verwerven vergroten door een ruimere openstelling van de sportkantine en door de mogelijkheden te verruimen voor het maatschappelijk gebruik van de faciliteiten voor bijvoorbeeld kinderopvang. Daartoe dienen wij de volgende motie in: (MOTIE ANDERS BEZUINIGEN OP SPORT).
Om geld te besparen zijn plantsoenen onderhoudsarm gemaakt. Er ontstond nogal wat commotie toen bleek wat de consequenties waren van deze maatregel. Veel perken zijn vervangen door gras. Wij denken dat het beeld van plantsoenen sterk verbeterd kan worden door het inzaaien of planten van bollen waardoor in het voorjaar en de zomer Oss meer kleur krijgt. In het verleden is dit ook voor relatief weinig geld uitgevoerd. Ook nu kan met bescheiden middelen al een aardig effect worden bereikt. Met een eenmalig bedrag van 100.000 euro komen we al een heel eind. Als dekking stellen wij voor om een deel van het geld van het incidentele overschot te gebruiken wat nu in de reserve mobiliteit wordt gestort. Daartoe dienen we de volgende motie in (MOTIE OSS FLEURT OP). Mocht de wethouder een meer voor de hand liggende dekking voorstellen dan kunnen we ons voorstel daarop aanpassen.
Er zijn veel bomen verdwenen in Oss. De infectieziekte van kastanjebomen wordt bestreden door de zieke bomen te rooien. Was het eerst nog de gewoonte dat gerooide bomen werden vervangen, nu blijven de opengevallen plekken leeg en blijft vaak ook nog de kuil achter zonder bestrating of begroeiing. Dat geeft een armoedig en triest straatbeeld. Terwijl een straat of lanen met bomen juist allure heeft en bijdraagt aan de leefbaarheid. Wij vinden dat de verdwenen zoveel mogelijk moeten worden vervangen en dienen daarvoor de volgende motie in (MOTIE BOMEN TERUG IN OSS).

Oss wil zich graag profileren als centrumgemeente. Een belangrijk onderdeel bij deze profilering is stadscentrum met kwaliteit. Iedereen in deze raad, wij niet uitgezonderd, is er van overtuigd dat er ingrepen nodig zijn om de kwaliteit te verbeteren. Ingrepen die veel geld kosten, daar zijn we ons ook van bewust. Een forse investering is gerechtvaardigd en wij staan zeker niet afwijzend om een serieus bedrag te reserveren voor een goed centrum. Dat is goed voor de stad Oss, maar ook voor de dorpen daar omheen. Het is goed voor de ondernemers in de stad en door de uitstraling is het ook goed voor de aantrekkelijkheid van Oss als vestigingsplaats. En niet in de laatste plaats is het goed voor de inwoners van Oss.
De laatste jaren hebben verschillende ontwikkelingen plaatsgevonden waardoor de traditionele manier van detailhandel sterk is veranderd. Verwacht mag worden dat aan deze veranderingen nog lang geen einde is gekomen. We moeten rekening houden met voortdurende technologische vernieuwingen en demografische veranderingen. Ook is er de laatste decennia een enorm overschot aan winkeloppervlak ontstaan. Voorzichtige schattingen spreken van een winkelcapaciteit in Nederland goed voor 50 miljoen mensen. Op een bevolking van 17 miljoen een belachelijk overschot. Ook is er steeds meer sprake van eenheidsworst. Concurrentie vindt plaats met de aanwezigheid van grote winkelketens. Grote filialen van deze ketens moeten het vaak hebben van potentiële klanten binnen een straal van 30 km of meer. Je hoeft geen wiskunde gestudeerd te hebben om te beseffen dat een dergelijk beleid enkel verliezers oplevert. Op meerdere plaatsen in Nederland wordt gekeken en geëxperimenteerd naar inrichting van centra met detailhandel op kleinere schaal. Dat leidt tot meer variatie in het aanbod, geeft kleinere middenstanders een betere positie en is goed voor de leefbaarheid van een stad. Niet alleen kleinere plaatsen werken hieraan, maar ook grote als Amsterdam zijn hier mee bezig. Verloedering en leegstand worden gekeerd door een dergelijke aanpak. De SP pleit ervoor om onze ambities voor het centrum nog eens goed tegen het licht te houden en af te stappen van de zinloze concurrentieslag met steden in de omgeving en te zoeken naar een eigen aanpak. Sluit aan bij onderzoeken en ervaringen van andere gemeenten. Beperk je niet tot het winkelcentrum in de Osse binnenstad maar kijk verder naar de aanloopgebieden, de Raadhuislaan, de interacties tussen wonen, winkels, werk in verschillende schillen rondom het centrum. Wij pleiten in dat kader voor een geheel nieuwe benadering en visie op het stadscentrum en roepen het college op om samen met de raad, winkeliers en de inwoners van Oss daaraan verder invulling te geven.